Bốn học thuyết truyền thông là gì? 3 cách vận dụng vào thực tế

Bốn học thuyết truyền thông là như bốn cánh cửa, mở ra những góc nhìn mới về vai trò của truyền thông.

Bốn học thuyết truyền thông là những mô hình lý thuyết độc đáo và thú vị, được các nhà nghiên cứu truyền thông xác định dựa trên các mô hình và quy luật thực tế trong truyền thông, giao tiếp của con người.

Các học thuyết:

• Thuyết độc đoán: Thuyết này cho rằng truyền thông là một công cụ của chính phủ để kiểm soát và tuyên truyền cho công chúng.
• Thuyết tự do: Thuyết này cho rằng truyền thông là một lực lượng độc lập có thể tự do truyền tải thông tin cho công chúng.
• Thuyết trách nhiệm xã hội: Thuyết này cho rằng truyền thông có trách nhiệm với xã hội và cần sử dụng quyền tự do của mình một cách có trách nhiệm.
• Thuyết toàn trị Xô Viết: Thuyết này cho rằng truyền thông là một công cụ của chính phủ để giáo dục và kiểm soát công chúng.

>> Xem thêm: Chiến lược truyền thông, hướng dẫn xây dựng với 7 bước chuyên nghiệp

Lịch sử hình thành bốn học thuyết truyền thông

Bốn học thuyết truyền thông được hình thành trong những giai đoạn lịch sử khác nhau, phản ánh những quan điểm và nhận thức khác nhau về vai trò của truyền thông trong xã hội.

Thuyết độc đoán

Thuyết độc đoán được hình thành trong thời kỳ phong kiến và phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ độc tài. Thuyết này cho rằng truyền thông là một công cụ của chính phủ để kiểm soát và tuyên truyền cho công chúng.

Thuyết độc đoán bắt nguồn từ quan điểm của các nhà triết học chính trị thời kỳ phong kiến, cho rằng nhà vua là người nắm quyền lực tối cao trong xã hội và có quyền kiểm soát tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có truyền thông.

Trong thời kỳ độc tài, thuyết độc đoán được chính phủ sử dụng để kiểm soát thông tin và tuyên truyền cho công chúng theo ý muốn của chính phủ. Truyền thông được sử dụng để tuyên truyền cho đường lối chính trị, tư tưởng của chính phủ, và để kiểm soát suy nghĩ và hành vi của công chúng.

Thuyết tự do

Thuyết tự do được hình thành trong thời kỳ Khai sáng và phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ dân chủ. Thuyết này cho rằng truyền thông là một lực lượng độc lập có thể tự do truyền tải thông tin cho công chúng.

Thuyết tự do bắt nguồn từ quan điểm của các nhà triết học Khai sáng, cho rằng con người có quyền tự do ngôn luận và thông tin. Truyền thông được coi là một quyền cơ bản của con người và có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền tự do của con người.

Trong thời kỳ dân chủ, thuyết tự do được coi là nền tảng cho hoạt động truyền thông. Truyền thông được tự do hoạt động và có quyền truyền tải thông tin một cách tự do, kể cả những thông tin gây tranh cãi hoặc bất lợi cho chính phủ.

Thuyết trách nhiệm xã hội

Thuyết trách nhiệm xã hội là sự kết hợp giữa thuyết độc đoán và thuyết tự do. Thuyết này cho rằng truyền thông có trách nhiệm với xã hội và cần sử dụng quyền tự do của mình một cách có trách nhiệm.

Thuyết trách nhiệm xã hội xuất hiện trong bối cảnh truyền thông ngày càng phát triển và có tác động mạnh mẽ đến xã hội. Thuyết này cho rằng truyền thông cần sử dụng quyền tự do của mình để phục vụ lợi ích của cộng đồng, chứ không chỉ phục vụ lợi ích của một cá nhân hay tổ chức nào đó.

Thuyết trách nhiệm xã hội được áp dụng ở nhiều quốc gia, cả độc tài và dân chủ.

Thuyết toàn trị Xô Viết

Thuyết toàn trị Xô Viết được hình thành và phát triển ở Liên Xô trong thời kỳ Xô Viết. Thuyết này cho rằng truyền thông là một công cụ của Đảng Cộng sản để giáo dục và kiểm soát công chúng.

Thuyết toàn trị Xô Viết bắt nguồn từ quan điểm của Đảng Cộng sản Liên Xô, cho rằng truyền thông cần được sử dụng để truyền bá tư tưởng cộng sản và để kiểm soát suy nghĩ và hành vi của công chúng.

Trong thời kỳ Xô Viết, truyền thông được Đảng Cộng sản kiểm soát chặt chẽ và được sử dụng để tuyên truyền cho tư tưởng cộng sản. Truyền thông được sử dụng để giáo dục công chúng về tư tưởng cộng sản và để kiểm soát suy nghĩ và hành vi của công chúng.

Ảnh hưởng của bốn học thuyết truyền thông

Bốn học thuyết truyền thông đã có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của truyền thông. Các học thuyết này đã định hình cách nhìn nhận của con người về vai trò của truyền thông trong xã hội.

Thuyết độc đoán đã góp phần giải thích sự phát triển của truyền thông ở các quốc gia độc tài. Thuyết tự do đã góp phần giải thích sự phát triển của truyền thông ở các quốc gia dân chủ. Thuyết trách nhiệm xã hội đã góp phần định hình các quy tắc đạo đức và pháp luật trong hoạt động truyền thông. Thuyết toàn trị Xô Viết đã góp phần giải thích sự phát triển của truyền thông ở các nước cộng sản.

Trong thời đại ngày nay, truyền thông đã phát triển mạnh mẽ và đa dạng hơn bao giờ hết. Các học thuyết truyền thông vẫn còn giá trị, nhưng cần được cập nhật để phù hợp với thực tế hiện nay.

Chi tiết bốn học thuyết truyền thông

#1 Thuyết độc đoán

Thuyết độc đoán

Thuyết độc đoán được phát triển bởi các nhà nghiên cứu truyền thông ở châu Âu và Mỹ trong thế kỷ 19 và 20. Thuyết này cho rằng truyền thông là một công cụ của chính phủ để kiểm soát và tuyên truyền cho công chúng.

Theo thuyết độc đoán, chính phủ nắm quyền kiểm soát truyền thông và sử dụng truyền thông để truyền bá thông tin và ý tưởng của mình. Truyền thông được sử dụng để kiểm soát suy nghĩ và hành vi của công chúng, và để duy trì trật tự xã hội.

Thuyết độc đoán được áp dụng ở nhiều quốc gia độc tài, nơi chính phủ kiểm soát chặt chẽ truyền thông.

#2 Thuyết tự do

Thuyết tự do

Thuyết tự do được phát triển bởi các nhà nghiên cứu truyền thông ở Mỹ trong thế kỷ 19 và 20. Thuyết này cho rằng truyền thông là một lực lượng độc lập có thể tự do truyền tải thông tin cho công chúng.

Theo thuyết tự do, truyền thông không thuộc quyền kiểm soát của bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào. Truyền thông có quyền tự do truyền tải thông tin, kể cả những thông tin gây tranh cãi hoặc bất lợi cho chính phủ.

Thuyết tự do được áp dụng ở nhiều quốc gia dân chủ, nơi truyền thông được coi là một quyền cơ bản của công dân.

#3 Thuyết trách nhiệm xã hội

Thuyết trách nhiệm xã hội

Thuyết trách nhiệm xã hội là sự kết hợp giữa thuyết độc đoán và thuyết tự do. Thuyết này cho rằng truyền thông có trách nhiệm với xã hội và cần sử dụng quyền tự do của mình một cách có trách nhiệm.

Theo thuyết trách nhiệm xã hội, truyền thông cần truyền tải thông tin một cách chính xác và khách quan. Truyền thông cần tôn trọng các giá trị đạo đức và pháp luật. Truyền thông cần sử dụng quyền tự do của mình để phục vụ lợi ích của cộng đồng.

Thuyết trách nhiệm xã hội được áp dụng ở nhiều quốc gia, cả độc tài và dân chủ.

#4 Thuyết toàn trị Xô Viết

Thuyết toàn trị Xô Viết (ảnh: freepik)

Thuyết toàn trị Xô Viết được phát triển bởi các nhà nghiên cứu truyền thông ở Liên Xô trong thế kỷ 20. Thuyết này cho rằng truyền thông là một công cụ của chính phủ để giáo dục và kiểm soát công chúng.

Theo thuyết toàn trị Xô Viết, truyền thông là một công cụ của Đảng Cộng sản để truyền bá tư tưởng cộng sản. Truyền thông được sử dụng để giáo dục công chúng về tư tưởng cộng sản và để kiểm soát suy nghĩ và hành vi của công chúng.

Thuyết toàn trị Xô Viết được áp dụng ở Liên Xô và các nước cộng sản khác.

Vận dụng bốn học thuyết truyền thông như thế nào?

Bốn học thuyết truyền thông có thể được vận dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm:

• Nghiên cứu truyền thông: Các học thuyết truyền thông cung cấp nền tảng lý luận cho nghiên cứu truyền thông. Các nhà nghiên cứu truyền thông có thể sử dụng các học thuyết này để giải thích các hiện tượng và xu hướng trong truyền thông.

• Giáo dục truyền thông: Các học thuyết truyền thông có thể được sử dụng để giảng dạy về truyền thông. Các giảng viên có thể sử dụng các học thuyết này để giúp sinh viên hiểu rõ hơn về vai trò của truyền thông trong xã hội.

• Thực hành truyền thông: Các học thuyết truyền thông có thể được sử dụng để định hướng cho hoạt động truyền thông. Các nhà báo, nhà sản xuất phim, nhà quảng cáo có thể sử dụng các học thuyết này để tạo ra các sản phẩm truyền thông hiệu quả và có trách nhiệm.

Dưới đây là một số ví dụ cụ thể về cách vận dụng bốn học thuyết truyền thông:

• Thuyết độc đoán: Thuyết này có thể được sử dụng để giải thích cách các chính phủ độc tài sử dụng truyền thông để kiểm soát thông tin và tuyên truyền cho công chúng. Thuyết này cũng có thể được sử dụng để phân tích cách các phương tiện truyền thông nhà nước ở các quốc gia độc tài hoạt động.

• Thuyết tự do: Thuyết này có thể được sử dụng để giải thích cách các phương tiện truyền thông tư nhân ở các quốc gia dân chủ hoạt động. Thuyết này cũng có thể được sử dụng để phân tích cách các nhà báo ở các quốc gia dân chủ thực hiện quyền tự do ngôn luận và báo chí.

• Thuyết trách nhiệm xã hội: Thuyết này có thể được sử dụng để định hướng cho hoạt động truyền thông trong các quốc gia, cả độc tài và dân chủ. Thuyết này cho rằng truyền thông cần sử dụng quyền tự do của mình một cách có trách nhiệm, để phục vụ lợi ích của cộng đồng.

• Thuyết toàn trị Xô Viết: Thuyết này có thể được sử dụng để giải thích cách truyền thông được sử dụng để truyền bá tư tưởng cộng sản ở các nước cộng sản. Thuyết này cũng có thể được sử dụng để phân tích cách các nhà báo ở các nước cộng sản hoạt động.

Bảng so sánh bốn học thuyết truyền thông

Lời kết

Bốn học thuyết truyền thông là những mô hình lý thuyết truyền thông được phát triển bởi các nhà nghiên cứu truyền thông để giải thích vai trò của truyền thông trong xã hội. Các học thuyết này có những quan điểm và nhận thức khác nhau về vai trò của truyền thông, quyền tự do ngôn luận và mức độ kiểm soát của chính phủ.

Trong thời đại ngày nay, truyền thông đã phát triển mạnh mẽ và đa dạng hơn bao giờ hết. Các học thuyết truyền thông vẫn còn giá trị, nhưng cần được cập nhật để phù hợp với thực tế hiện nay. Các nhà nghiên cứu truyền thông và các nhà thực hành truyền thông cần tiếp tục nghiên cứu và ứng dụng các học thuyết truyền thông để hiểu rõ hơn về vai trò của truyền thông trong xã hội và để tạo ra các sản phẩm truyền thông hiệu quả và có trách nhiệm.